مبانی فقهی تخفیف مجازات و عفو در قانون مجازات اسلامی ایران

چکیده تخفیف مجازات و عفو، وسیله گذشت و ابزار رأفت و محبّت است که توسط قانون گذار، رئیس حکومت وگذشت اشخاص، در جهت حصول اهداف و مصالح خاص فردی و اجتماعی صورت می گیرد.. عفو که شامل عفو خصوصی و عمومی می شود سبب از بین رفتن مجازات می گردد. پرواضح است که اتّخاذ این تدبیر از جمله سیاستهای حکومتها در قبال جرایم و کیفرزدایی است که سابقه تاریخی و اسلامی دارد. در قانون مجازات اسلامی با توجّه به شرایط و ویژگیهای خاصی، حاکم و یا دادگاه می توانند عفو نموده و یا تخفیف در مجازات دهند؛ از جمله این شرایط می توان به ویژگیهای خاص متهم، همکاری موثر وی، توبه پس از اقرار، وجود بیّننهو عدم آن و... اشاره نمود. پژوهش حاضر، با روش تحلیلی توصیفی به موضوع «مبانی فقهی تخفیف مجازات و عفو در قانون مجازات اسلامی ایران» پرداخته و در طی پنج فصل، این مبانی را در آیات قرآن، روایات و کتب فقهی مورد بررسی قرار داده است و با توجّه به اینکه توبه، نوعی تخفیف محسوب می گردد و بنای شارع نیز بر تخفیف است، آیات و روایاتی که در رابطه با توبه در حدود می باشند نیز مورد بحث قرار داده است.اهمّ مسائل این پژوهش در ابواب فقهی حدود، از جمله: حدّ زنا، قوّادی، مساحقه، لواط، محاربه، ارتداد، قذف، سرقت، باب قصاص، دیات و تعزیرات بیان شده است.نتیجه نهایی حاصل از این پژوهش این است که اگر تخفیف و عفو حساب شده، دقیق و براساس شرایط خاص صورت گیرد، در جامعه آثار مثبتی را به دنبال خواهد داشت که از آن جمله می توان به ایجاد انس و الفت در بین افراد، حفظ بنیان خانواده، رفع دشمنی و کینه توزی و حفظ دوستی و... اشاره نمود و همین محاسن سبب شده که در حدّ وسیعی عفو و تخفیف توسط قرآن کریم ، روایات معصومین و به تبع آن فقها مورد سفارش واقع شود. کلیدواژه گان: تخفیف مجازات، عفو، حدود، قصاص و دیات، تعزیرات.